# Note: Một ngày nổi hứng viết hơi dài. Và cũng không có tí code nào trong này. Chỉ đơn giản là những gì mình nghĩ và cảm nhận trong ngày hôm nay. Bạn nào không muốn đọc có thể bỏ qua 😀
Câu chuyện hôm nay:
Ahamove CEO rời ghế. Mình hơi shock khi chờ đèn đỏ và đọc trên facebook thấy note của anh Trường về việc tạm biệt vị trí CEO của Ahamove. Và người lên thay là CTO. Đến công ty sớm, ngồi đọc đi đọc lại cái note và tự dưng thấy tâm trạng đi xuống như cơn mưa sáng nay ở Hà Nội. Hết công ty “M”, đến chuyện nhà Go Việt, giờ đến chuyện này. Cái nhìn về startup ở Việt Nam của mình có phần khác nhiều so với cậu sinh viên năm 3.
Gặp người em học cùng AI. Nay bất ngờ gặp cậu em cùng học AI ở công ty. Hoá ra ngồi gần mà mình chẳng nhận ra. Nói toẹt ra mình khá ngưỡng mộ nó. Thật. Toán giỏi, năng động, và “nhiệt”. Cái “nhiệt” đấy mình mong muốn tạo lại được nhưng khó vì không còn là cậu sinh viên sắp ra trường nữa rồi. Dù sao cũng thấy vui hơn chút. Ngày nào nó cũng đi bộ bắt bus đến công ty. Hôm nào đi học cũng đi bus về xong đi bộ 1.5km đến lớp học. Mà tinh thần vẫn tốt. Phần nào làm mình vui lại, lúc về nó còn chỉ mình bus. Hehe.
Đồng nghiệp trên chuyến xe về. Mình với ông anh đồng nghiệp ngồi nói chuyện về ngày xưa thích học gì, đang làm gì, làm thêm gì ngoài việc công ty,… Đủ thứ chuyện có thể nói trong lúc ngồi bus. Và nhận ra cơm áo gạo tiền có thể biến đổi con người. Nhanh lắm, không chạy đủ nhanh thì càng sớm cảm nhận thấy điều tồi tệ.
Hai cậu em hôm qua báo vào vòng trong hai cuộc thi khởi nghiệp. Biết nói thế nào nhỉ, mình quen 1 cậu em qua lớp học tiếng Anh. Và một ngày nó gọi mình, trình bày về một ý tưởng khá lạ. Sau vài phút giải quyết bớt việc và 5′ research. Mình gọi lại và đồng ý giúp tìm người, tư vấn công nghệ. Và đến giờ phút này chưa thể nói dự án thành công không. Nhưng chứng kiến những lúc làm việc nghiêm túc, có lúc bọn nó cãi nhau. Mình lặng lẽ ngồi đọc lại chat và im lặng cho “Hai Co-founder tranh luận” chán chê. Đến lúc cuối mình chỉ biết người rồi tự như: Mai nói. Lúc đó có ông em trước học trung tâm mình có hỗ trợ lớp nó về android đang thất tình. Kéo vào làm luôn. Để nó biết thêm chút vị đời còn “chán” và đắng hơn chia tay người yêu. Vậy đấy, tuổi trẻ mà. Đầu tư mạo hiểm chút cho bọn nó và bây giờ mình lãi rồi, lãi tinh thần hơn lãi tiền bạc.
Câu chuyện của tôi:
Trưa nay ngồi ngẫm lại bản thân mình. Tự nhiên giật mình.
Năm 3, thiếu tiền mua pin cho lap, đi làm thêm game, 1 được 1 thời gian ngắn nghỉ. Lí do rất lãng xẹt: “Em mong muốn học cho xong”. Thời điểm đi làm là lúc mình học thêm dang dở vì lịch học ở trường. Mà xin tiền bố mẹ học thêm, học còn không xong. Đến lúc laptop nó dở chứng, pin được không tới 30′. Mình khủng hoảng. May mắn có chị ở trung tâm học thêm bảo có đối tác cần tuyển thực tập. Mình xin luôn một chân. Vác máy đi làm, nhìn laptop mọi người xung quanh mà khao khát. Có bạn đi thực tập như mình, vác con máy trạm đi code. “Không sao, nghèo nhưng biết cố gắng”. Và một thời gian ngắn, ông bạn “khá thân” kéo mình về thực tại. Nó thất tình. Bỏ bê bài tập lớn, mình với một anh nữa lao vào làm cho kịp. Nó vác máy ảnh đi chụp gái với lời hứa tối về làm nốt, cân hết. Và sáng sớm hôm sau thì… Ai cũng biết rồi đó. Hai anh em xin cô cho nộp muộn. Cắm mặt ôm laptop làm, học xong ra quán làm tiếp kệ thằng thất tình nó “về ngủ vì quá mệt”. Sau vụ đó mình không còn mặt mũi nào đi thực tập tiếp. Bắt đầu xin đi làm, dù lương lúc đó đủ cho công thức: Tuần đổ xăng 1 lần, một ngày đi bộ, tháng đi xem phim 1 lần, đi ăn 3 bữa với người yêu. Nhưng cũng là lúc mình thất tình. Nên “đỡ” tiền. Sau khi đi làm và thấy mình không hợp. Mong muốn xa vời quá, đòi làm android, AR, mà mua điện thoại còn vay mẹ, mua cái cardboard2 còn phải đi bộ đi học với nhịn ăn mấy bữa.
Nghiêm túc bắt đầu thực tập lại, 3 tháng bắt đầu của nhiều thứ về sau. Mình chuyển qua tìm hiểu web. Vì nghĩ dễ bắt đầu, và nghe nói Ruby dễ học =)). Thế mà cũng được nhận thực tập 😐 Mấy hôm đọc ebook debian buồn ngủ, ngủ gật suốt. Rồi thực hành git trên terminal chứ không còn Source Tree nữa. Rồi thì code ra cái gì đó nó hơi tương lai chút. Nhưng cũng vỡ mộng sau 3 tháng không được nhận làm nhân viên dù là parttime, vẫn làm thực tập. Trường thì lôi về đi thực tập cho đối tác.
Quãng thời gian đáng nhớ nhất là thời gian với Techkids. Cãi nhau với mẹ đến phát khóc vì không được đi học (trẻ con thật :”>). Xong đi học thì quyết tâm: “ĐM, mày không kiếm được tiền trả mẹ thì bố mày khinh”. Và đấy là quãng thời gian đẹp nhất từ khi chọn bước theo lập trình. Gặp bạn bè, anh em giỏi => Cày đến 2-3 giờ sáng học trước để biết trước bài học. Những ngày hackathon xuyên đêm đầy cảm xúc. Lúc chưa học xong cũng được anh Huy, chịu trách nhiệm về các khoá học thời đó gọi, bảo mình làm test code đầu vào, rồi dần dần test kiến thức đầu vào cho Techkids. Vừa vui, vừa tự hào, vừa thấy mình nhỏ bé dần. Tự dưng ngồi đọc code người khác, đoán xem nó nghĩ gì, tổ chức code ok chưa, code thế thì sao, làm thế nào hay hơn không, code = ngôn ngữ khác thì thế nào. Những ngày tháng ấy vừa vui vì có tiền, trả mẹ được chút, giúp người yêu chuyển từ cô bán cafe sang dev với mức lương gấp đôi lúc trước. Nhưng hạnh phúc nhất là tiếp xúc với nhiều người lúc phỏng vấn và xem cách họ code, thức đêm chấm cho xong để hôm sau khai giảng người ta còn biết có được nhận không. Và quan trọng nhất là thấy mình nhỏ bé. Ở đó gặp những bạn sinh viên năm 1, 2 của một trường không trong top trường CNTT nhưng tinh thần tuyệt vời, mình trao học bổng cho toàn bộ và vớt luôn bạn nữ trong nhóm. Có những lần trao học bổng phải suy nghĩ, có những lần vớt học viên phải đắn đó. Có người giờ thành thầy dạy, có người đi du học vẫn thỉnh thoảng chat với mình, có người thành thày dạy Machine learning cho mình dù trước đó là vé vớt. Nhiều câu chuyện, nhiều cảm xúc, động lực đến từ quãng thời gian này. Mỗi lần nhớ lại mình không thấy tiếc thời gian đó. Chắc chắn.
Bắt đầu Fsoft, cơ duyên với Vuejs. Lúc đó anh họ bảo mình “hay vào công ty anh”, thế là cũng chỉnh sửa CV xíu. Từ thằng quay lại android, lại đâm đầu vào web tiếp. Và lần này với những gì học được từ Techkids, mình tận dụng được cơ hội. Làm admin vuejs Việt Nam khi là thằng sinh viên chưa được ra khỏi trường, gặp những người ảnh hưởng khá nhiều tới mình về sau. Mình bắt đầu hiểu về cách làm thế nào giữ motivation cho team. Bắt đầu tối tối ngồi tìm bài viết mới, tin tức mới để post lên group. Rồi những lúc thức tới 12h ngồi vừa Google, vừa code thử, vừa giải thích, sửa code cho người lạ. Gắn với vuejs từ đó, nó làm thay đổi cuộc sống mình kha khá, mở rộng quan hệ, chăm nghiên cứu, tìm tin tức mới hơn, update kiến thức code thường xuyên hơn.
Bước ngã đầu đời khi ra khỏi Fsoft. Team không quản lý, lười. Mình rời Fsoft vì… “Tiền”. Lúc đầu nghĩ do cơ hội, làm startup, đi với người giỏi để giỏi hơn. Nhưng sau nghĩ lại là vì tiền. Mình ép bản thân phải vượt qua những gì nhìn thấy. Và nhanh chóng thất bại sau hơn 1 tháng. Lại lang thang.
Công ty Nhật, team Việt. Mình có chia sẻ về việc chọn công ty này trong một bài viết trước đây. Thứ duy nhất đọng lại trong đầu mình là mình chán Nhật. Không phải vì họ không giỏi, mà vì họ không dám đuổi người. Dù yêu quý chị HR tốt bụng nhất từng gặp. Dù muốn làm việc với team lead ấn tượng và siêu tốt bụng, cực giỏi và tâm lý. Nhưng lại đi. Hai anh em ra đi cùng nhau luôn. Mình muốn tìm startup thật cơ, không phải như những gì đang thấy. Bác sĩ cũng bảo nên nghỉ ngơi một thời gian.
2018. Năm đáng nhớ trong những năm đầu sự nghiệp.
Nghỉ việc, mình lang thang vào thành phố Hồ Chí Minh tham gia event về Vue. Lần đầu đứng nói, hình như topic của mình hơi fail. Chả ai hỏi gì. Buồn đến mức uống cả nửa chai nước ngọt, ăn đến mức không đếm được pizza. Đêm hôm đó lang thang đi ăn đủ món trong bán kính 2km quanh khách sạn để nghĩ lại xem mình làm sai ở đâu, nói dở ở chỗ nào. Hay do không ai quan tâm đến 3D, AR trên web. Hôm sau đi phỏng vấn thử một số công ty đã nộp CV rồi đi mua ít quà đem về Hà Nội. Đến lúc lên máy bay mình mới nhớ ra chưa hề tính nếu họ gọi thì bao giờ quay lại thành phố Hồ Chí Minh. Nhưng cuối cùng, về Hà Nội và dấn thân vào công ty Blockchain mà mình thấy tiềm năng nhất trong những công ty mình thấy trong thời gian đó.
Công ty lương top đầu, sao lại nghỉ? Đây là câu hỏi bị hỏi nhiều nhất. Làm mình suy nghĩ nhất. Nhưng mà, mình chỉ trả lời: “không hợp”. Cũng có chút buồn, nhưng tư duy từ một số bài học của mình và những người mình hỏi về làm sản phẩm giúp mình quyết định ngừng. Và mình tin là quyết định đó đúng.
Một tháng làm remote, nhiều điều cần cải thiện. Bước vào con đường Blockchain tiếp theo. Một tháng làm remote do một anh giới thiệu, mình cảm nhận khá nhiều thức khác biệt, điểm yếu về sắp xếp thời gian, về cách xử lý giao tiếp, công việc,… Và thật sự tỉnh ngộ. Còn nhiều cái cần học lắm. Code thôi chưa đủ.
Công ty M đem lại quãng thời gian đáng nhớ tiếp theo. Lớn nhanh, chiến đấu nhanh, bại nhanh, mất nhanh. Những ngày tháng đi thuê địa điểm, chịu khó, chịu khổ là những ngày tháng vui nhất. Vui nhất là lúc anh em cùng cố gắng để ra sản phẩm. Có những tuần đi hackathon giúp đối tác, gặp đủ thứ chuyện, mệt không muốn gượng dậy nữa. Nhưng thành quả và bài học thì xứng đáng lắm. Dù lỗ khá nặng vì mới nhận được tiền thưởng từ cuộc thi đầu tiên, còn cuộc thi thứ hai thì… Và cuộc thi thứ ba thì… Ý tưởng chỉ chiếm nhiều nhất 20% thôi. Từ nghĩ ý tưởng, code, nửa đêm bắt taxi ra sân bay vào thành phố Hồ Chí Minh thi, đến lúc code mấy cái service xong, mình còn niềm tin vào sản phẩm. Nhưng cái ý tưởng điên rồ phút cuối, đập hết đi làm lại. Lúc đó chán nản, lang thang như thằng mất hồn. Chả code được gì nữa. Và tất nhiên, lần này không còn giải nhất hay ba nữa, còn chẳng vào nổi top 12, hay top 6. Về Hà Nội và ngẫm nghĩ thêm về việc: Ý tưởng thôi có đủ không? Tuần bảy ngày thì 5 ngày ở tpHCM và sân bay. Thực sự lúc đó mua khá nhiều sách về đọc để tìm hiểu nguyên nhân. Nhưng mọi thứ không êm đềm. Kết thúc bi thảm. Kết thúc của một công ty từng đặt cược nhiều hi vọng là một kết cục chả có gì vui vẻ. Dù sau đó hơn 80% anh em cố gắng đứng dậy, dựng lại, nhưng vô ích. Mình ngẫm ra một điều nữa về niềm tin vào con người cần đặt đúng chỗ. Ngày rời bỏ cái gọi là hi vọng mong manh cuối cùng anh em có thể một lần nữa tụ họp, mình vẫn tin rồi làm startup ở Việt Nam sẽ vượt qua được rào cản to lơn: con người.
Đứng dậy sau những ngày tháng chán nản. Cơ hội học hỏi mới, vị trí mới. Đó là những gì mình đúc kết lại cho thời gian vừa rồi. Làm consultant, cũng vui vì học được khá nhiều từ góc nhìn này ở công ty mà mình đã định từ chối. Nhưng CTO từng đồng ý cho mình mượn sạc macbook lúc nửa đêm, từng giới thiệu cho mình mấy startup ngon. Nhiều chuyện vui buồn, nhiều áp lực trong thời gian hơn 2 tháng. Nhưng cuối cùng mình tìm được động lực, niềm tin, và cái gì đó chưa biết nữa từ một số bạn trẻ hơn vài tuổi. Và quyết định chọn nơi tiếp theo cũng từ đó.
Chán startup rồi à? Sao lại liều mình lần nữa? Sao lại chọn lương thấp? Những câu hỏi đó được đặt ra bởi những người xung quanh. Và mình nghĩ mình đang liều. Bởi vì mình có câu trả lời rồi. Công ty startup hay công ty lớn không quá quan trọng nữa. Mình muốn làm gì, mình đóng góp được gì, hằng ngày mình có thấy khá hơn hôm trước không, có ai hỏi tại sao mình làm thế không, có ai để mình ủng hộ và chung niềm tin không,…? Và mình chọn combo mà một lần nữa lại nghèo đi một chút, mạo hiểm thêm chút, làm việc nhiều hơn chút. Nhưng. Mình biết tại sao mình làm ở đó, mình biết tại sao mình học thêm, mình biết đầu tư vào “bọn trẻ” được gì, và biết năm nay hãy im lặng mà tiến lên. Nếu một ngày bác sỹ đưa kết quả khám bệnh, vẫn còn cười được vì còn thời gian sống hạnh phúc và ý nghĩa.
Code and Play game 